Kleien
Handvormopbouw
Met je handen kneed, rol, klop je de klei in de grondvorm. Daarna kun je het eventueel verder uitwerken met behulp van gereedschap.
Gieten
Geprepareerde vloeibare klei giet je in een gipsen mal. Laten drogen tot lederhardheid en afwerken en/of decoreren.
Het aantrekkelijke van het werken met een mal is dat je series kunt maken van één product. Zo kun je je eigen productielijn ontwerpen en produceren. Bij gebruiksgoederen zoals schalen, kommen, borden, enzovoort wordt veel met deze techniek gewerkt.
Vaas maken van gietklei, instructiefilm (Karin Ruigrok)
Draaien
Het ambachtelijke pottenbakken, draaien op een draaischijf. Ik zou iedereen willen aanraden om het een keer te proberen. Alle begin is moeilijk, maar oefening baart kunst. En ook hier geldt: er zijn geen regels, je bent vrij om je eigen vormen te creëren.
Decoreren en afwerken
Er is een groot scala aan mogelijkheden om je werkstuk af te maken. Je kunt ze los inzetten of met elkaar combineren. Denk bijvoorbeeld aan het decoreren met slib (engobe), een zelfgemaakte glazuur of een textuur of structuur.
Bakken
Droge klei kun je kneedbaar maken door er water aan toe te voegen. Door klei te verhitten verandert de structuur en verliest het die eigenschap. Daarom, ook al is je werkstuk droog, moet je het bakken om het te verduurzamen.
Stookprocessen
De klei bak je in een keramiekoven. Dit kan op verschillende manieren. Dit geheel heet het stookproces. Een werkstuk ondergaat vaak twee stookprocessen voor het klaar is. Pas als een kleiwerkstuk echt goed gedroogd is, is het klaar voor de eerste stook. Afhankelijk van de dikte en de grootte van een werkstuk duurt dit 3 tot 4 weken. Dan plaats je het werkstuk in de oven die zeer langzaam opgestookt wordt naar 940 °C. Nadat de oven is afgekoeld kan de deur open en kun je het werkstuk eruit halen.
Voor een glazuurstook is het zeer belangrijk om te weten wat de smelttemperatuur van het glazuur is. Voor gepolijste en rooktechnieken geldt een temperatuur tot 900 °C. Voor aardewerkglazuren is dit 1050-1150 °C en de temperatuur bij steengoedglazuren begint vanaf 1150 tot 1300 °C. Bij een glazuurstook laten we de oven altijd 15 tot 30 minuten op de behaalde temperatuur ‘pendelen’ zodat de glazuur de tijd heeft om mooi te smelten.
Baktemperatuurrangen bij:
Glazuren: laagbakkend 900-1000 °C; middenrang 100-1100 °C en hoogbakkend 1100-1180 °C.
Steengoedglazuren zacht steengoed 1180-1230 °C en steengoed 1230-1300 °C.
Materialen
Kleislib of Engobe
Slib of engobe is een klei verdunt met water waardoor het zeer vloeibaar is. Meestal breng je de slib/engobe aan op een leerharde klei om een werkstuk geheel of gedeeltelijk van kleur en/of textuur te veranderen of om het te decoreren. Een slib kan gekleurd worden door middel van metaaloxides of keramische kleurpigment. In de les leer je hoe je dit kan maken.
Terra sigillata
Terra sigillata is slib van het fijnste gedeelte van de klei dat gewonnen wordt door middel van een speciaal overhevelingsproces. Terra sigillata geeft een zijdezachte glans aan je werk. Zelf werk ik vaak met deze techniek vanwege haar unieke karakter.
Glazuren
Glazuur is in principe een laagje glas dat op het kleiwerkstuk wordt vastgesmolten. Glazuur is samengesteld uit 3 hoofdbestanddelen: het vloeimiddel( oxiden/frittes), de stabilisator (aluminiumoxide) en het glas (siliciumdioxide) . Naar wens kun je de hoofdbestanddelen van de samenstelling aanpassen om het gewenste karakter te krijgen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een craquelé of kristalglazuur, slib of een asglazuur. Er zijn veel verschillende mogelijkheden die je ook met elkaar kunt combineren. Een glazuur kan blinkend, glanzend, zacht satijnachtig, steenachtig of mat zijn. Je kunt ze kant-en-klaar kopen of leren ze zelf te maken.